Irailaren 19tik 27ra egingo da Donostiako 73. Zinemaldia eta, lerrook idazterakoan egitarau osoa ezagutarazteke1 egon arren, jakina da aurten euskarazko hainbat lan ikusi ahal izango direla. Esaterako, Sail Ofizialean Urrezko Maskorra eskuratzeko lehian euskarazko lan hau izango da: Maspalomas, Jose Mari Goenaga eta Aitor Arregi moriartiarrek zuzendua. Sail Ofizialean, baina Emanaldi Berezien barnean eta lehiatik kanpo, Asier Altunaren Karmele filma eta Koldo Almandozen Zeru Ahoak lau ataleko telesaila ere eskainiko dituzte. Bestalde, Irati Gorostidiren lehen lan luzea, Aro berria, Kutxabank-New Directors sailean lehiatuko da, eta Lur Olaizolaren Bariazioak film laburra Zabaltegi-Tabakaleran ikusi ahal izango da. Antolatzaileek egitaraua jakinarazi ahala ikusiko da euskarazko lan gehiago izango ote den, euskal zinemari propio eskaintzen zaion Zinemira sailean ez ezik, gainerakoetan ere. Zinemaldiaren ostean, Maspalomas irailaren 26an iritsiko da zinema aretoetara, eta Karmele urriaren 10ean.
1. Ezagutarazteke: ezagutzera eman gabe, publiko egin gabe.
UZEI eta AIZU!, Neoloteka elikatzeko elkarlanean
Neoloteka (https://uzei.eus/neoloteka/) ataria hornitzeko helburuarekin, hitzarmena sinatu dute UZEI terminologia eta lexikografia zentroak eta AIZU! aldizkariak. Euskarazko neologismoak identifikatu, bildu, aztertu eta sarean edonoren eskura jartzeko sortu zuen Neoloteka UZEIk. Lan horretan, egungo euskararen bilakaera etengabe aztertzen du, zenbait hedabideren testuak arakatuz: Argia, Berria, EITB eta Goiena. Hitzarmenari esker, AIZU! ere gehitu zaio zerrenda horri. Horrenbestez, AIZU!n euskaraz argitaratutako testuak ere aztergai eta erreferentziatzat hartuko ditu UZEIk aurrerantzean. UZEI Euskaltzaindiari atxikitako2 erakundea da, eta bere helburuetako bat euskararen lexikoa normalizatzearen alde lan egitea da. AIZU!k gaurkotasunezko gaiei buruzko edukiak kalitatezko euskaraz argitaratzen dituenez, lagungarria izango zaio bere lanean. Hitzarmenak hiru urteko iraupena izango du, luzatzeko aukerarekin.
2. Atxiki: lotu.
“NOR NAIZEN jakingo banu... Ba al dakizu zuk? Jakin nahiko zenuke? Ez al zara damutuko3? Nola jakin nor zaren, inguru aldakor batean etengabe aldatzen bazara? Eta antzerkia balitz arkeologia introspektiboa sortzeko modurik onena?”. Halako galderak eta beste jarriko ditu mahai gainean Nor naizen baneki lanak, Axut! eta Artedramaren antzezlan berriak. Antzoki baten indusketa4 arkeologikoa kontatuz, hainbat gai jorratuko ditu lanak: familia, jabetza, mugak, herentzia genetikoa, indarkeria koloniala... Harkaitz Canok eta Ximun Fuchsek idatzi dute, eta Fuchsek berak zuzendu du. Ramon Agirre, Garoa Bugallo, Maialen Diaz, Aline Etxeberri, Manex Fuchs, Idoia Tapia eta Oier Zuñiga dira antzezleak. Urriaren 17an estreinatuko dute Luhuson, eta ondoren emanaldi andana dute programatua.
3. Damutu: arrepentirse (es), regretter (fr).
4. Indusketa: excavación (es), excavation (fr).
GAUA, Paul Urkijoren hirugarren film luzea, Kataluniako Zinema Fantastikoaren Jaialdian estreinatuko dute, Sitgesen (Herrialde Katalanak). Urriaren 9tik 19ra egingo da zinemaldia, eta Gaua Sail Ofizialean lehiatuko da. Urkijok euskal mitologia eta historia nahasi ditu, beste behin, bere lanean. XVII. mendean kokatu du istorioa, eta Yune Nogueiras, Ane Gabarain, Elena Irureta eta Iñake Irastorza ditu protagonista nagusi. Sitgesen aurkeztu ostean, azaroaren 14an hasiko dira zinema aretoetan eskaintzen.
BIZKAIKO ERROMERIA EGUNA egingo dute, lehen aldiz, urriaren 4an Durangon. Bizkaiko Foru Aldundiak, Durangoko Udalak eta Danok Pro taldeak antolatua, egun osoko egitaraua eskainiko du herriko hainbat gunetan, orotariko hartzaileentzat. Hala, talde ugarik parte hartuko dute: Aiko, Esna Gazte, Luhartz, Ibon Koteron eta Julen Begoña, Mirari Azkune eta Aintzane Agirrebeña, Zazpizar... Gainera, egun osoan erromeriari buruzko hitzaldiak, tailerrak eta bestelako ekintzak egingo dira.
URRIAREN 15etik 19ra izango da Lekeitioko Euskal Zine Bilera (zinebilera.eus). Euskal Herrian euskara hutsez egiten den zinema jaialdi zaharrena da, eta aurtengoa 48. aldia izango du. Ohi bezala, Lekeitioko Ikusgarri zinema aretoan eskainiko dituzte Sail Ofizialen lehiatuko diren lanak. Baina, emanaldiez harago, euskarazko zinemagintzan aritzen direnen sarea osatzeko baliatuko dute hitzordua, euskal zinemagileak harremanetan jarrita eta elkar ezagutzeko topagunea eskainita.
BIARRITZEN EZ EZIK, beste hamasei herritan ere dantza emanaldiak eskainiko ditu 35. Maitaldia dantza jaialdiak (www.letempsdaimer.com). Guztira, 75 ekitaldi, irailaren 5etik 15era. Euskal konpainiei dagokienez, Etxepare Euskal Institutuaren elkarlana tarteko, zortzi izango dira. Besteak beste, Malandain Ballet Biarritz, Kukai Dantza, Bilaka Kolektiboa, Mizel Théret eta Beñat Axiari eta Dantzaz konpainia. Thierry Malandain Maitaldiaren zuzendariaren azken aldia izango da aurtengo jaialdia, erretiroa hartuko duelako.
