Inauteri garaia da Euskal Herrian, eta ez dakigu zer jantzi. Tira, ez da egia: gu beti prest, kalera atera eta zarata egiteko. Oso momentu pozgarria izaten da. Pirata, pailazo edo antzeko zerbait izan nahi duzue? Bestelakorik ere bada: hemen dituzue ezinbesteko lau pertsonaia, Euskal Herriko inauterietako protagonistak. Alessandro Ruta. Argazkiak: Foku.

Joaldunak
Berehala entzuten dira etortzen direnean, urrun egon arren. Berez, inauteriak aurreratzen dituzte. Gero, festa hasten denean, ez dute alde egiten, noski. Pauso martzial tinkoz ibiltzen dira; martxa erritmiko eta ikusgarria da, metroz metro joareak joz. Negu gogorra pasatu ondoren, mundu guztia esnatzea da joaldunen funtsa, nolabait: denek jakin behar dute jaia iritsi dela. Jantzia, nola ez, deigarria da. Buruan tunturro izeneko txapela, bizkarrean joareak, soinean ardi larrua azpiko gona zuriaren gainean. Ituren eta Zubieta herrietako inauterietako pertsonaiak dira, oso ezagunak, eta Nafarroako bi herri horietan zeregin garrantzitsua betetzen dute. Dena dela, gaur egun Euskal Herriko herri askotan topa daitezke joaldun taldeak.

Ziripot
Baldar ibiltzen da, makila oso luze bat darama eta gorputza lastoz betetako zakua da. Potoloa eta, batez ere, groteskoa, Lantzeko (Nafarroa) inauteri ezagunetako protagonistetako bat da. Txapela ere badarama, eta aurpegia mozorrotuta du. Zaldikorekin eta Miel Otxinekin batera ibili ohi da, baina, agian, haiek baino ezaguterrazagoa da. Zaldikok eraso ostean lurrera erortzen da, eta Lantzeko inauterietako gainontzeko pertsonaiek zutitzen laguntzen diote, trufa eta irain artean. Tradizioaren arabera, Ziripot ipuin kontalaria zen eta herriko kaleetan barrena jendeari barre eragin nahi izaten zion. Ipuinen truke, jendeak opariak ematen zizkion: janaria, edaria, arropa... Lan egitea ez zaio batere gustatzen, baina oso jatorra da.

Zaku zaharrak
Lesakako (Nafarroa) inauterietako protagonistak dira zaku zaharrak, eta zaldunitan (inauterietako igandean) ateratzen dira. Zaku zaharrak, hiru zaku erabiltzen dituztelako: bat gorputz enborrean eta beste biak zangoetan. Burua oihal zuri batez estaltzen dute, begietarako eta ahorako zuloak eginda. Buruan, lastozko txapela daramate. Itxura tantaikoak dira eta belar lehorrez betetako zakuetan sartuta daude. Pixontziak izeneko maskuriak eskutan, iluntzean prozesio koloretsua egiten dute herrian zehar. Gero herritarrekin borrokan hasten dira, jantziak urratuta eta belarra lurrean sakabanatuta utzi arte.

Zamaltzainak
Bukatzeko, Ipar Euskal Herrirantz joango gara: Zuberoara, maskaradaren sehaska den lekura. Erdi gizaki eta erdi zaldi, zamaltzaina maskaradako pertsonaia ikusgarrienetakoa da. Jaka gorria, bularralde zuria urrezko apaingarriekin, belaunetarainoko praka beltzak eta gorputzaren behealdean urrezko parpailak. Galtzerdi eta zapata (ez espartinak) zuriak ere bai. Baina gauzarik esanguratsuena, zamaltzaina modurik egokienean irudikatzen duena, gerrialdean daraman egurrezko zaldi gorputza da, buru, buztan eta guzti. Nahiz eta traba hori (egurrezko zaldia) izan, oso ondo dantzatzen da. Hain zuzen, dantzari nagusietakoa da maskaradetan.