Hamalau urtetik beherako 60 ume pasatxo dabiltza Berriatuko zesta eskolan. Horietatik 15 inguru neskak dira, eta Bartzelonatik etorri berri dira han txapelketa bat jokatu ondoren. Maila guztietan lortu dituzte sariak. Zesta-puntak edo zestak badu lotura berezia Bizkaiko herri txiki honekin (1.254 biztanle 2024an). Egunero-egunero betetzen da Mendibarren frontoia umez, gaztez eta helduz. 1985ean sortu zen Berriatuko zesta eskola, Berriatuak Ondarroatik desanexioa lortu eta gero. Txomin L. Aramaio. Argazkia: Txomin L. Aramaio.

Berriatuan beti egon izan da zestarako zaletasuna, baina azken urteetan areagotu egin da. Izan ere, gero eta ume gehiago joaten dira zesta eskolara. Entrenamenduen iraupena ere murriztu behar izan dute guzti-guztiei tartea eskaintzeko. Bertakoak ez ezik, beste herri batzuetako gazteak ere batzen dira Berriatuko frontoian, hala nola ondarroarrak, mutrikuarren bat edo beste, ispastertarrak eta Markina-Xemeingoak.
Zesta eskolak badira, halaber, Lekeition, Markina-Xemeinen, Durangon eta Gernikan, (Bizkaian); Zumaian, Mutrikun, Hondarribian eta Tolosan, (Gipuzkoan); Berriozarren, Noainen eta Cabanillasen, (Nafarroan); baita Bidarten, Getarian, Donibane Lohizunen eta Miarritzen ere, (Lapurdin). “Iparraldean, hain zuzen, asko daude. Zestarekiko kultura handia dago han. Udaran ere ez dira geratzen: plaza librean jokatzen dute. Ezker pareta barik jokatzen dute. Frontisean soilik”, azpimarratu du Berriatuko zesta eskolako irakasle Ander Bilbaok.
Harreman onak dituzte guztien artean, eskoletako irakasle gehienek aspalditik ezagutzen baitute elkar. “AEBetan batera jokatu izan dugu, edo elkarren kontra lehiatu izan gara hemen gaztetan. Irakasleak denak dira, edo gara, zestan aritutakoak”, gaineratu du.
Gaur egun ere, eskolak asko lehiatzen dira beren artean, herrialdeka eta mailaka. Berriki, binakako txapelketa jokatu dute, eta laster barru banakakoa abiatuko da. Urritik maiatzera, geratu gabe. Horrez gain, noizean behin topaketak antolatzen dituzte: nesken arteko maratoia egin berri dute Bartzelonan; apirilaren amaieran, Bidarten, beste bat egiten dute zesta eskola guztietako umeak bilduta. “Topaketarik handienak horiek dira, baina badira txikiagoak ere, txapelketa itxurakoak. Klub bakoitzak berea antolatzen du”, azaldu du.

Berriz gorantz
Berriatuko txapelketa jokatu zen azaroan, sei kategoriatan banatuta. “Lehen, amaiera aldera betetzen zen frontoia, ezagunenek edo onenek jokatzen zutenean. Oraingoan, ordea, arratsalde hasieratik erdi beteta izan da. Aspaldiko partez, jendetza bildu da, inoizko pertsona kopururik handiena, akaso”, gogoratu du Bilbaok.
Bilbao bezala, Beñat Markuerkiaga berriatuarra zestalari profesionala izan zen bere garaian, 1999tik 2008ra, hain zuzen ere. Haren esanetan, dekadentzia garaian jokatu zuen, zesta nazioartean sona handia izatetik indarra galtzera igaro zenean. 1970eko eta 1980ko hamarkadetan, oso ezaguna izan zen atzerrian, batez ere AEBetan, non dozena bat frontoi zegoen. 2000. urtearen hasieran, 4-5 besterik ez zegoen, eta denboraldiak gero eta laburragoak ziren. Gaur egun, guztiak daude itxita. Hala ere, bat edo beste udan berriro zabaltzekotan daude.
Nazioartean frontoiak zarratu arren, bertokoak betetzen ari dira azkenaldian. “Olatua dago? Gernikako frontoian, astelehenero, 2.000 lagun batzen dira Winters Series txapelketa ikusteko, eta udako txapelketetan ere frontoiak beteta edo ia beteta egon dira”, dio Markuerkiagak.
Orain dela 20 bat urte, 50 lagun edo, asko jota, 100 batzen ziren zestako frontoietan. Beraz, datuak eskuan argi dago publikoa gero eta ugariagoa dela, hazkundea dagoela alde horretatik, baina gaur egun gazteek profesional izateko askoz aukera gutxiago daukatela uste du zestalari ohi berriatuarrak. “Gure sasoian, 2.000 pilotariren bueltan ibiliko ginen. Orain, Winters-en 16k jokatzen dute. Produktuari buelta bat eman ondoren gorantz egiten ari dela argi daukat, baina zestalariak ez daude lehen baino hobeto”, ondorioztatu du. Profesionalki zesta utzita dauka; zesta mundua, aldiz, ez. Epaile izaten jarraitzen du Berriatuan, Gernikan, Markinan eta Durangon. “Zestak eman didan guztia itzuli nahian nabil. Nahiz eta epaile lana ez izan atsegingarria, norbaitek egin behar du”.

AEB ETA FILIPINETAKO OROITZAPENAK
Markuerkiagak Filipinetan egin zuen debuta. Egun, halakorik pentsaezina da. “Gure ametsa atzerrira joatea zen, bereziki AEBetara”. 500 euskal pilotari profesional inguru egongo ziren garai batean itsasoz bestaldeko frontoietan. “Merkatu handia zen. Ez zenez oso kirol praktikatua, posible zen profesional bilakatzea. Ez zen futbola bezalakoa, non lehen mailara heltzea zaila zen. Zestan, ordea, ez”, dakar gogora. “Denok eduki dugu aita, osaba edo bizilagunen bat han ibili dena, beraz, errealitate hori gertu-gertutik ezagutu dugu. Horregatik nahi genuen guk ere hori bizi”, azaldu du. “Gure belaunaldiarentzat gauza handia izan da. Niri, besteak beste, Amerika eta Asia ezagutzeko aukera eman dit, hizkuntzak ikastekoa, eta maite dudan kiroletik modu duin eta ederrean bizitzea ahalbidetu”. Zestalari guztiek diote: “Berriro jaioko banintz, berriro izango nintzateke pilotaria”. Argi eta garbi dauka Markuerkiagak.